Bilinçaltınız Nasıl Devreye Giriyor?

Diyelim ki en
yakın arkadaşlarınızdan biri ile bir tartışmaya girdiniz. O gece üzüntü
ve pişmanlık ile kalkıp özür dilemeye karar veriyorsunuz. Telefona
gidip numarayı çevirmeye başladığınız halde, bu işlemi
tamamlayamıyorsunuz. Bu kadar zamandır arkadaşınızın telefon numarasını
ezbere bildiğiniz halde, şimdi aynı numara aklınıza gelmiyor.
Unutmuşsunuz. Aslında bilinçli olarak, hiçbir unutma isteğiniz olmadığı
halde – hatta tam tersi bilinçli olarak numarayı hatırlamak istediğiniz
halde – yapamıyorsunuz. Uğraştıkça sanki daha fazla karıştırıyorsunuz.
Sonuçta rehberi açıp numarayı buluyorsunuz ama nasıl olup da böylesine
basit ve bildiğiniz bir şeyin zihninizden çıkabilmiş olacağına hayret
ediyorsunuz. Numarayı kaydetmeden yine gidip telefonu çeviriyorsunuz
ki, yanlış numarayı çevirmişsiniz. Sonunda, bu kez daha dikkatli
çevirerek arkadaşınıza ulaşıyorsunuz. Peki acaba, biraz da komik
sayılabilecek davranışları nasıl açıklayabiliriz? Freud bu tür olaylara
“günlük yaşantının psikopatdojisi” adını vermiştir. “Normal” diye
nitelendirdiğimiz bir çok kişide bu tür davranışların görülebileceğini
söylemiştir. Ancak işin ilginç yanı Freud bu garip davranışları
tesadüflerle açıklama yoluna gitmemektedir. Freud’a göre kişi bu
telefon numarasını “bastırdığı” bazı duygularına bağlı olarak
unutmuştur. Freud’un “bilinçaltı güdüler” kavramı temelindeki en önemli
kavram “bastırma”dır. “Bastırma”(represyon), bilinçli iradenin dışında
oluşur. Sanki nefes alma veya yenilen yemeği hazmetme gibi, istemsiz ve
otomatik bir davranıştır. Eğer, herhangi bir düşünce veya duygu kişiye
bilinçli egosunu kaldırabileceğinden daha çok acı veriyorsa o kişi
tarafından bastırılarak bilinç merkezi dışına itilir.

Şimdi yukarıdaki örneğe dönelim. Freud sizin bu telefon numarasını
bastırdığınızı söyleyecektir. Bilinçli güdünüzün özür dilemek olmasına
karşın, siz aslında bilinçaltınızda bunu yapmayı pek
istemeyeceksinizdir. Belki de tartışma sırasında gerçekten hatalı
olduğunuza inanmıyorsunuzdur. Diğer bir deyişle, bu özür dileme
konusunda bir çatışma içindesinizdir. Bir yandan arkadaşınıza bağımlı
olduğunuzu, ondan ayrılmanın kendinizi rahatsız edeceğini bilmekte;
diğer yandan da kendi kendinize bu kadar boyun eğdiğiniz veya
gururunuzu kıracağınız için kızmaktasınız. Benliğinizin bir kısmı sanki
“Niye hep ben özür dilemek zorunda kalıyorum? Niye böylesine
bağımlıyım?” demektedir. İşte böyle olunca telefon numarasını unutarak
problem çözülmüş olur arkadaşınızı arayıp özür dilemeye ilişkin,
bilinçli çatışma, telefon numarasının unutulması ile böylece son bulmuş
olmaktadır.

Bu “bastırma” ve “bilinçdışı güdülere” ilişkin düşünceler aşağı
yukarı her türlü nevrotik semptomu açıklamak üzere kullanılabilir.
Histerik körlük şeklinde nevrotik semptomu ele aldığımızı düşünelim.

Konu: Geri: Bilinçaltınız Nasıl Devreye Giriyor? C.tesi Mart 15 2008, 18:16